Dlaczego uczenie się o etapach procesu twórczego tak ważne? Bo pozwala lepiej zrozumieć kreatywność, a w szczególności zapoznać się z tymi etapami procesu kreatywnego, które nie są aktywne: nie polegają na generowaniu. A etapy pasywne, w których z pozoru nic się nie dzieje są co najmniej równie ważne i wzbogacające efekt. Dlatego w tym odcinku Kreatywnego Elementarza opiszę każdy z nich i opowiem, na co warto uważać, a z czego się cieszyć!
Posłuchaj odcinka na:
Muzyka użyta w tym odcinku podcastu to „Addiction” autorstwa Beat Mekanik ✧ źródło: Free Music Archive ✧ licencja CC BY.
Pomysł
Etapy procesu twórczego w ujęciu psychologii twórczości są 4 i chociaż specjaliści wskazują na preparację, inkubację iluminacje i weryfikację, moim zdaniem etapy te mogą występować w różnej kolejności i różnie się ze sobą przeplatać, a także nie wyczerpują całości procesu twórczego. Choć preparacja zakładająca chłonięcie treści związanych z wybranym projektem jest wskazywana jako pierwsza, to nie zawsze zaczynamy nasze tworzenie od problemu do rozwiązania. Czasem to inspiracja czy pomysł staje się iskrą rozpoczynającą cały proces.
Preparacja
Preparacja to etap twórczy polegający na gromadzeniu informacji związanych z danym tematem. Czytanie książek w bibliotekach, przeszukiwanie archiwów internetowych, chodzenie chłopkiem po mapach Google… Ten cały research i docieranie do sedna, zakochiwanie się w swoim projekcie. Ja ten proces nazywam budowaniem świata wokół naszego projektu, tego co chcemy stworzyć. Warto patrzeć na ten research jak najbardziej kompleksowo, szukając informacji w jak najszerszym spektrum źródeł. Dzięki preparacji nasz projekt zyskuje kolejne warstwy i wymiary, urealnia się i pogłębia. Warto nie dać się zbytnio pochłonąć przez ten etap, bo choć jest bardzo przyjemne i daje poczucie pracy nad projektem, ale nie warto zbyt długo odwlekać samego generowania treści. Nie przeciągaj preparacji w nieskończoność – daj sobie konkretny moment, w którym ten etap zakończysz.
Inkubacja
To jeden z etapów niewidocznych. Choć wydaje się pasywny, wcale do końca taki nie jest. Często w procesie kreatywnym nie dajemy sobie czasu, by w naszym mózgu stworzyły się połączenia zarówno w nowo pozyskanej wiedzy, jaki tym co nowe a tym, co stare. To etap, w którym nie pracujemy i nie myślimy intencjonalnie o projekcie, ale zajmujemy się czymś innym. Choć my jesteśmy głową gdzie indziej, nasz mózg tworzy w tle nowe połączenia i integruje tę wiedzę ze sobą i z nami. Dzięki temu etapowi jesteśmy w stanie wpaść na więcej lepszych pomysłów. Warto dać sobie czas, by nie ruszać od razu z działaniem. Często myślimy czy nie zaniechać tego etapu, bo w kulcie produktywności nie doceniamy tych etapów, które nie polegają na generowaniu, ale nasze pomysły pięknie dojrzewają, gdy da się im czas. Dlatego pozwól sobie całkowicie odejść od projektu na choćby moment!
Iluminacja
Ten etap o uroczej nazwie kojarzącej się z magią, błyskiem i iskrzeniem to wpadnięcie na pomysł rozwiązania problemu, nad którym pracujemy. Nazywane olśnieniem, ale nie musi być nagłe i zaskakujące, może być powolne i wieloetapowe. Nie nakładaj jednak na siebie presji, by na to rozwiązanie wpaść jak najszybciej. Ten etap niesie zagrożenie porównywaniem czy zawód niedostatecznym tempem, ale warto traktować się w tym wszystkim z wyrozumiałością i łagodnością.
Weryfikacja
Czyli sprawdzanie, czy rzeczywiście wybrane rozwiązanie jest o, czy pasuje do tego, nad czym pracujemy i wprowadzanie go w życie. Na tym etapie trudność rodzi się z przywiązania do naszych pomysłów, traktowanych przez nas jako piękne i cudowne, ale warto uczyć się oddzielać efekty swojej twórczej pracy od nas samych i nie uzależniać od tego swojej wartości. Ten etap zakłada szczere sprawdzenie, czy tworzymy właśnie to, co będzie odpowiadało najlepiej na potrzeby nasze czy świata. Oczywiście po weryfikacji następuje etap tworzenie rozwiązania, dzieła, projektu, ale to już historia na inny odcinek.
Zadanie po 16 lekcji Kreatywnego Elementarza: Przyjrzyj się czy wskazywane przeze mnie i psychologię twórczości występują w Twoim tworzeniu. Które etapy lubisz, a z których rezygnujesz? Które są trudne, a które łatwe? Jak możesz sobie w tych trudniejszych pomóc?
Po wykonaniu zadania na specjalnej kolorowance zamaluj ramę okna. 🎄
